Ψηφίδες ιστορίας στο οικοδομικό τετράγωνο Νο15

 Το τετράγωνο Πανεπιστημίου-Ομήρου-Σταδίου-Εδουάρδου Λω, όπου βρίσκεται το κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος, είναι ένα παλίμψηστο, που μαρτυρά την αδιάλειπτη συνέχεια της ιστορίας στην περιοχή, από τον 10 π.Χ. αιώνα μέχρι σήμερα.

Αεροφωτογραφία της BA πλευράς της Αθήνας περί το 1930. Εικονίζονται οι οδοί Σταδίου και Πανεπιστημίου, από τη Βουκουρεστίου. [Αρχείο Εθνικού Ιστορικού Μουσείου]

 

 

«Κατά την εκσκαφήν των θεμελίων ανευρέθησαν τάφοι αρχαίοι περιέχοντες αγγεία, τινά των οποίων ήσαν εν καλή καταστάσει και διετηρήθησαν ως ανάμνησις εις τα γραφεία της Διοικήσεως εις ειδική προς τούτο προθήκην».

Το 1938 στα εγκαίνια του κεντρικού καταστήματος της Τράπεζας της Ελλάδος, επί της οδού Πανεπιστημίου 21 σήμερα, μία και μόνο πρόταση στον επετειακό τόμο που είχε εκδοθεί για το γεγονός ήταν η επίσημη αναφορά στα 43 ευρήματα, που ως αδιάψευστοι μάρτυρες του αρχαιολογικού παρελθόντος αναδύθηκαν από τη γη για να αποδείξουν με την παρουσία τους την αδιάλειπτη συνέχεια της Ιστορίας στην περιοχή. Πανεπιστημίου - Ομήρου - Σταδίου - Εδουάρδου Λω, το οικοδομικό τετράγωνο με το νούμερο 15, στο οποίο αναπτύσσεται το κτηριακό συγκρότημα της Τράπεζας, είναι φτιαγμένο από τις πατημασιές των ανθρώπων και τα δημιουργήματά τους – ψηφίδες ιστορίας που άλλαζαν στο πέρασμα των αιώνων, αφήνοντας το στίγμα τους σε κάθε εποχή και οδηγώντας νομοτελειακά σε μία διαρκή μεταμόρφωση.

insidestory.gr

 

Στα 7,5 δισ. ευρώ η αξία του χρυσού της Ελλάδας

Μέσα σε ένα έτος η διεθνής τιμή του χρυσού σημειώνει άνοδο 7,32% περίπου και από τα 1.5944 δολάρια ανά ουγκιά έχει ανέλθει στα 1.721 δολάρια ανά ουγκιά. Αυτή η αύξηση της τιμής του χρυσού αποτυπώνεται και στην μεγάλη άνοδο της αξίας των διαθεσίμων και των απαιτήσεων σε χρυσό της Τράπεζας της Ελλάδος.

Σύμφωνα με στοιχεία για το σύνολο του 2020 που ανακοίνωσε η κεντρική τράπεζα χθες, η αξία του χρυσού της Ελλάδος ανήλθε στα τέλη Δεκεμβρίου 2020 σε 7,5 δισ. ευρώ, όταν στα τέλη 2019 ήταν στα 6,5 δισ. ευρώ. Με απλά λόγια η αξία του χρυσού της Ελλάδος μέσα σε ένα χρόνο σημείωσε άνοδο 1 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζα της Ελλάδος ο χρυσός αξίας 7,5 δισ. ευρώ περιλαμβάνει:

• Απαιτήσεις σε χρυσό έναντι του Ελληνικού Δημοσίου, οι οποίες απορρέουν από τη συμμετοχή της Ελλάδος στο ΔΝΤ (καταβολή από την Τράπεζα στο ΔΝΤ για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου του μεριδίου συμμετοχής του σε χρυσό).
• Χρυσό μη διεθνών προδιαγραφών και χρυσά νομίσματα.

Σύμφωνα με την Goldman Sachs η ανοδική κίνηση (bull market) για το χρυσό δεν έχει τελειώσει και πρόκειται να συνεχιστεί και το 2021. Η επενδυτική τράπεζα υποστηρίζει πως καθώς οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό θα κινούνται υψηλότερα, το δολάριο θα υποχωρεί και η λιανική ζήτηση στις αναδυόμενες χώρες θα συνεχίσει να ανακάμπτει. Έτσι, η Goldman Sachs θέτει την τιμή - στόχο του χρυσού για το 12μηνο στα 2.300 δολάρια ανά ουγκιά.

newsbomb.gr 02/03/2021

Η σύγχρονη Ελλάδα μέσα από τις περιπέτειες της δραχμής

 Η Ελλάδα μέσα από τη μακρόχρονη ιστορία της δραχμής με αφορμή την επανακυκλοφορία της ως αναμνηστικού νομίσματος για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση

Ένα από τα ανθεκτικότερα τεκμήρια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας αποτελεί η δραχμή, που αντικατέστησε το 1833 τον Φοίνικα, το πρώτο νόμισμα του ανεξάρτητου ελληνικού Κράτους. Στα 169 χρόνια της κυκλοφορίας της, αποτυπώνεται η πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας. Όλα τα ζεύγη αντιθέτων που μας καθόρισαν, χρεοκοπία και ανάπτυξη, φτώχεια και πλούτος, πολιτική σταθερότητα και εκτροπές, ένδοξες και μαύρες σελίδες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εγγράφονται στην ιστορία του εθνικού μας νομίσματος. Τόσο η γέννησή της, όσο και η αντικατάστασή της από το ευρώ είναι μεστή συμβολισμών. Η επανακυκλοφορία της ως αναμνηστικού νομίσματος για την επέτειο των 200 χρόνων μετά την Επανάσταση του 1821, μέσα από το Νομισματικό Πρόγραμμα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021», μας δίνει μια θαυμάσια ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε τη μακρόχρονη ιστορία της.

Η δραχμή, ως σύγχρονο νόμισμα, εκδόθηκε το 1833. Εκείνη τη χρονιά, στις 25 Ιανουαρίου, αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο με τη βρετανική φρεγάτα «Μαδαγασκάρη», ο Όθωνας, ο πρώτος βασιλιάς του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Η έλευσή του έφερε πολλές αλλαγές στη χώρα, μεταξύ των οποίων και την αλλαγή νομίσματος. Ο φοίνικας, το νόμισμα που εκδόθηκε επί Καποδίστρια αποσύρθηκε από την κυκλοφορία, καθώς με το Βασιλικό Διάταγμα της 8ης Φεβρουαρίου 1833 καθορίσθηκε ως νόμισμα της Ελλάδας η δραχμή.

Η δραχμή δεν ήταν μια βαυαρική ιδέα της Αντιβασιλείας. Η πρώτη φορά που προτάθηκε νόμισμα με την ονομασία «δραχμή» ήταν το 1822 από το Εκτελεστικόν, το πρώτο κυβερνητικό όργανο που δημιουργήθηκε από την Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου. Ήταν, πάντως, μια προσπάθεια να συνδεθεί το νεοσύστατο ελληνικό κράτος με τον αρχαίο πολιτισμό, η αθηναϊκή δραχμή με την νεοελληνική αναβίωση της, σε μια εποχή που ο νεοκλασικισμός μαγνήτιζε την Ευρώπη.

Από το Μόναχο στην Κλαυθμώνος
Η οθωνική δραχμή ήταν ασημένια, με περιεκτικότητα αργύρου 90%, είχε βάρος μόλις 4,5 γραμμάρια, και έφερε το πορτρέτο του νεαρού βασιλιά από τη μια πλευρά και τον θυρεό του από την άλλη. Οι πρώτες δραχμές τυπώθηκαν στο Μόναχο και οι σφραγίδες τους σχεδιάστηκαν από τον διάσημο Γερμανό χαράκτη Voigt καθώς η Αντιβασιλεία, η οποία διοικούσε την Ελλάδα στο όνομα του ανήλικου βασιλιά, διέκοψε τη λειτουργία του Νομισματοκοπείου της Αίγινας στο οποίο παρήχθησαν οι καποδιστριακοί φοίνικες. Λίγα χρήσιμα μηχανήματα μεταφέρθηκαν στην Αθήνα και προστέθηκαν στον εξοπλισμό του Βασιλικού Νομισματοκοπείου και Σφραγιστηρίου, το οποίο ιδρύθηκε το 1836 και βρισκόταν στην πλατεία Νομισματοκοπείου, τη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος. Τα νέα νομίσματα της Ελλάδας ήταν τριών κατηγοριών: Χρυσό κέρμα των 20 δραχμών, αργυρά κέρματα των 0,25 και 0,50 λεπτών, της 1 δραχμής και των 5 δραχμών, και χάλκινα των 1,2, 5 και δέκα λεπτών.

Στις 30 Μαρτίου 1841 ιδρύθηκε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, γεγονός μεγάλης σημασίας καθώς επιφορτίστηκε και με την ευθύνη για την έκδοση του νομίσματος. Αμέσως έθεσε σε κυκλοφορία τα πρώτα επίσημα ελληνικά χαρτονομίσματα, 25, 50, 100 και 500 δραχμών, που εκδόθηκαν στο Λονδίνο. Ήταν τυπωμένα μόνο από τη μία πλευρά και στο κάτω μέρος τους, ανάμεσα σε δύο σφίγγες και σε μαύρο πλαίσιο για να ξεχωρίζει, υπήρχε η προειδοποίηση «Η παραποίησις τιμωρείται με δεσμά διά βίου». Η Εθνική Τράπεζα διατήρησε το εκδοτικό της προνόμιο μέχρι το 1927 που ιδρύθηκε η Τράπεζα της Ελλάδας.

Αλλάζουν οι βασιλείς, αλλάζουν τα πρόσωπα της δραχμής
Ο Όθωνας εκθρονίστηκε το 1862 και τον Νοέμβριο του 1863 ανακηρύχθηκε Βασιλεύς των Ελλήνων και όχι της Ελλάδας, όπως ο προκάτοχός του, ο Γεώργιος Α΄. Αμέσως άλλαξε το πρόσωπο του βασιλιά πάνω στα κέρματα της δραχμής, τα οποία στο πίσω μέρος είχαν διαδοχικά τον βασιλικό θυρεό με τη φράση «Ισχύς μου η αγάπη του λαού», ένα δάφνινο στεφάνι, τη Θέτιδα πάνω σε θαλάσσιο ίππο να μεταφέρει την ασπίδα του Αχιλλέα. Όλα τα νομίσματα που εκδόθηκαν στη διάρκεια της βασιλείας του Γεωργίου Α’ τυπώθηκαν στο εξωτερικό. Το 1876, έτος του γάμου του με τη βασίλισσα Όλγα, έδωσε εντολή να κοπεί στο Παρίσι χρυσό νόμισμα των 50 δραχμών σε 182 κομμάτια και χρυσό νόμισμα των 100 δραχμών σε μόλις 76 κομμάτια!

Την περίοδο 1839 - 1895 οι μεγάλες χάλκινες υποδιαιρέσεις της δραχμής αντικαταστάθηκαν με νομίσματα των 20, 10 και 5 λεπτών, μικρότερων διαστάσεων και μικρότερου κόστους, αποτελούμενα από ένα κράμα χαλκού - νικελίου. Οι Έλληνες δεν αποδέχθηκαν τα νέα νομίσματα, τα οποία έμοιαζαν φτηνιάρικα, και συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τα παλιά ως το 1913 που κυκλοφόρησαν οι τρύπιες πεντάρες, δεκάρες και εικοσάρες. Επρόκειτο για τα τελευταία νομίσματα της μακράς βασιλείας του Γεωργίου Α’, ήταν νικέλινα, κόπηκαν στο Παρίσι και η τρύπα τους προκάλεσε περιέργεια και διάφορες θεωρίες για τη χρησιμότητα της.

Το πιο φθηνό κέρμα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας
Το 1921 ο υπουργός Οικονομικών Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης κατέφυγε σε αναγκαστικό δάνειο, μέσω της διχοτόμησης των χαρτονομισμάτων της δραχμής, και το 1922, λίγο πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή, κυκλοφόρησε το πιο φθηνό κέρμα της νομισματικής μας ιστορίας. Μια αλουμινένια δεκάρα, άθλιας κατασκευής, που κόπηκε στο Παρίσι και η οποία, παρά την ευτέλειά της διατηρήθηκε πολλά χρόνια στην κυκλοφορία.Η επόμενη δεκάρα εμφανίστηκε έπειτα από 32 χρόνια, με τη νομισματική μεταρρύθμιση του 1954.

Η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου έκοψε το 1930 ημιαργυρά κέρματα των 10 και 20 δραχμών χωρίς να καταφέρει να διασώσει την οικονομία. Από το 1938 ξεκίνησε μια αργή διολίσθηση της δραχμής και έφτασε με την εμπλοκή της χώρας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να αντιστοιχεί μια χρυσή λίρα με 2.500 δραχμές. Στη διάρκεια της Κατοχής κυκλοφόρησαν κατοχικές δραχμές από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς, για την υφαρπαγή αγαθών και περιουσιών, χωρίς αντίκρισμα ούτε καν τη δυνατότητα εξαργύρωσης με πληθωριστικό ελληνικό χρήμα.

Το χαρτονόμισμα των 100 δισεκατομμυρίων δραχμών
Τον Νοέμβριο του 1944 κυκλοφόρησε το μεγαλύτερο σε ονομαστική αξία χαρτονόμισμα αξίας 100 δισεκατομμυρίων δραχμών. Έφερε την υπογραφή του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ξενοφώντα Ζολώτα. Το νόμισμα αυτό δεν έγινε ποτέ δεκτό στις συναλλαγές και έξι μέρες μετά την έκδοσή του αντικαταστάθηκε από το πρώτο μεταπληθωριστικό χαρτονόμισμα με ισοτιμία μιας νέας δραχμής με 50 δισεκατομμύρια κατοχικές δραχμές. Η μεταπολεμική δραχμή υποτιμήθηκε το 1953 από την κυβέρνηση Παπάγου, ώστε η ισοτιμία της να γίνει 30.000 δραχμές ανά δολάριο ΗΠΑ. Η απόφαση αυτή λειτούργησε θετικά για την οικονομία και το 1954 καταργήθηκαν τα τρία τελευταία μηδενικά. Η καινούρια δραχμή αντιστοιχούσε σε 1.000 παλαιές και το ένα δολάριο σε 30 νέες δραχμές.

Το πρώτο πορτρέτο βασίλισσας σε ελληνικό κέρμα

Στο μεταξύ, από το 1947 βασιλιάς της Ελλάδας ήταν ο Παύλος και μέχρι το τέλος της βασιλείας του το 1964, κόπηκαν διάφορα κέρματα, όλα φιλοτεχνημένα από τον χαράκτη Β. Φαληρέα. Τα πρώτα κόπηκαν το 1954 στο Παρίσι –πρώτη έκδοση κερμάτων μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο– και ήταν τα κέρματα των 5 δραχμών, των 2 δραχμών, της μίας δραχμής και των 50 λεπτών. Το 1959 κόπηκε στη Βέρνη κέρμα των 10 δραχμών και το 1960 στο Λονδίνο ασημένιο εικοσάρικο με παράσταση της μυθολογικής θεότητας της Σελήνης, το πρώτο ασημένιο νόμισμα μετά από 30 χρόνια.

Με αφορμή τον εορτασμό των 100 χρόνων της δυναστείας στον θρόνο της Ελλάδας, το 1963, κόπηκε στο Παρίσι αργυρό αναμνηστικό κέρμα 30 δραχμών. Απεικόνιζε κυκλικά τα πορτραίτα των πέντε βασιλέων από το 1863 και για πρώτη φορά εμφανίστηκε το πορτραίτο του Αλέξανδρου (1917-1920) σε κέρμα. Η όψη της δραχμής άλλαξε ξανά με την ενθρόνιση του Κωνσταντίνου Β’ το 1964. Ο βασιλικός θυρεός παρέμεινε στη δραχμή μέχρι το 1971, οπότε αντικαταστάθηκε από το έμβλημα της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967, τον φοίνικα. Το 1964 κόπηκε αναμνηστικό αργυρό νόμισμα 30 δραχμών με αφορμή τον γάμο του Κωνσταντίνου με την Άννα-Μαρία και για πρώτη φορά εμφανίστηκε πορτρέτο βασίλισσας σε κέρμα.

Οι δραχμές της μεταπολίτευσης και η έλευση του ευρώ
Με τη μεταπολίτευση το 1974 εκδόθηκαν νέα κέρματα, όλα με το εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Το ανθέμιο, το σήμα του Ελληνικού Νομισματοκοπείου εμφανίστηκε το 1980 στο κέρμα των 50 δραχμών. Το 1986, το ίδιο κέρμα με τον Όμηρο στη μία όψη και πλοίο των ομηρικών χρόνων στην άλλη, κέρδισε το πρώτο βραβείο σε παγκόσμιο διαγωνισμό στις ΗΠΑ.
Το 1990 εκδόθηκε για πρώτη φορά κέρμα 100 δραχμών με τον Μέγα Αλέξανδρο σε συνδυασμό με το αστέρι της Βεργίνας, και το 2000 εκδόθηκαν έξι κέρματα των 500 δραχμών, εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Την Πρωτοχρονιά του 2002, η δραχμή, το εθνικό νόμισμα, αντικαταστάθηκε από το ευρώ, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.

Νατάσσα Καρυστινού
athensvoice.gr

Τι βρισκόταν κάτω από το εμβληματικό κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος;

Το κεντρικό, ιστορικό κτίριο της οδού Πανεπιστημίου 21, που εγκαινιάστηκε στις 4 Απριλίου 1938, θεμελιώθηκε εκεί όπου ξεκινούσε η πορεία των κατοίκων της πόλης προς το επέκεινα.

Αρχαία αντικείμενα της Συλλογής της Τράπεζας της Ελλάδος

Ο περιπατητής της Πανεπιστημίου ή ο βιαστικός περαστικός σπανίως αναρωτιέται τι μπορεί να υπάρχει κάτω από το εμβληματικό κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος. Σπανίως, επίσης, μπορεί να φανταστεί τον τρόπο με τον οποίον είχε αρθρωθεί η πόλη της Αθήνας εντός και εκτός των τειχών της, που μόνο τα εμφανή σε σημεία της απομεινάρια λειτουργούν ως υπενθύμιση μιας καθημερινότητας που παραμένει αιωνίως γοητευτική και μυστηριώδης.

Μεγάλη μερίδα των Αθηναίων αγνοεί ότι το κεντρικό, ιστορικό κτίριο της οδού Πανεπιστημίου 21 στο πολύβουο κέντρο της Αθήνας, που εγκαινιάστηκε στις 4 Απριλίου 1938, θεμελιώθηκε εκεί όπου ξεκινούσε η πορεία των κατοίκων της πόλης προς το επέκεινα και πως στα σπλάχνα του εντοπίστηκαν το 1932 τάφοι του βορειοανατολικού νεκροταφείου της αρχαίας Αθήνας, που βρισκόταν εκτός των τειχών του άστεως.

Σε μια έκδοση του Κέντρου Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος με τίτλο «Εκ Θεμελίων», η συγγραφέας και δρ. Αρχαιολογίας Κλεοπάτρα Παπαευαγγέλου-Γκενάκου εξετάζει αφενός το αρχαιολογικό παρελθόν του οικοδομικού τετραγώνου που καταλαμβάνει η Τράπεζα, όπως αποτυπώνεται σε 43 αρχαία αντικείμενα που βρέθηκαν κατά την εκσκαφή των θεμελίων του κεντρικού κτιρίου της, αφετέρου το χωροταξικό περιβάλλον του, αξιοποιώντας αρχαιολογικές δημοσιεύσεις, παλαιούς χάρτες των Αθηνών, εικονογραφήσεις βιβλίων και περιοδικών, πίνακες ζωγραφικής και φωτογραφικά πανοράματα, και σε 400 σελίδες μάς παρουσιάζει μια περισπούδαστη μελέτη μέσα στην οποία ισορροπούν οι ιστορίες του αρχαίου και του σύγχρονου κόσμου και φανερώνεται το πλούσιο αρχαιολογικά υπέδαφος της Αθήνας και η ιστορία της γοργής ανάπτυξής της.

Ο πόνος της απώλειας του προσφιλούς προσώπου, η ελπίδα της μετά θάνατον ζωής και η λαχτάρα για αιώνια μνήμη αποτυπώνονται σε επιτύμβια σήματα και πλούσιες προσφορές αλλά και σε ταπεινούς τάφους που με μεγάλη φροντίδα οι οικείοι φροντίζουν, υπακούοντας σε ηθικούς κανόνες, αλλά και φοβούμενοι τη Νέμεση, αφού η μη πλήρωση των ταφικών υποχρεώσεων αποτελούσε ύβρη.

Οι εργασίες εκσκαφής κατά τη θεμελίωση του Μεγάρου
της Τράπεζας της Ελλάδος στη λεωφόρο Πανεπιστημίου

Η πρώτη αναφορά στην ύπαρξη αρχαίων τάφων και στην εύρεση κεραμικής στο οικόπεδο της Τράπεζας έγινε το 1938, στον επετειακό τόμο για τα εγκαίνια του κεντρικού καταστήματος, όταν ο τμηματάρχης της τράπεζας και πρώτος σχεδιαστής τραπεζογραμματίων Μιχαήλ Αξελός έδειξε το πρώτο αγγείο που βρέθηκε στον διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Γεώργιο Οικονόμο. Η Τράπεζα ζήτησε την άδεια συγκρότησης μικρής συλλογής και τα 43 ανευρεθέντα αρχαία αντικείμενα βρήκαν τη θέση τους «εις ειδικήν προς τούτον προθήκην» στα γραφεία της διοίκησης.

Τα ευρήματα είναι τυχαία και δεν αποτελούν προϊόντα αρχαιολογικής ανασκαφής. Εκτός από τον τόπο και τον χρόνο εύρεσής τους, δεν είναι γνωστά άλλα, σημαντικά για την έρευνα στοιχεία, όπως ο αριθμός και ο τύπος των τάφων, η στρωματογραφία και γενικώς τα αρχαιολογικά συμφραζόμενα που θα επέτρεπαν τη διάκριση των ταφικών συνόλων ή θα πρόσφεραν πληροφορίες για την οργάνωση της νεκρόπολης, που διαμορφώθηκε κατά τη γεωμετρική και κλασική εποχή στη βορειοανατολική πλευρά της πόλης, και την αδιάλειπτη λειτουργία της επί δώδεκα αιώνες.

Αγγεία πόσης, αποθήκευσης και μυροδοχεία,
ανάλογα με το τι χρειάζονταν ενόσω ήταν εν ζωή,
συνόδευαν τους νεκρούς.

Αυτή η λειτουργία διακόπτεται τον έκτο μ.Χ. αιώνα και η περιοχή θα δεχτεί την επέμβαση των ανθρώπων με την ίδρυση ναϊκών οικοδομημάτων μεταξύ του δέκατου και δωδέκατου αιώνα, όχι όμως και οικιστική διάθεση έως τον δέκατο ένατο αιώνα, όπως διαπιστώνεται από τις εικονογραφήσεις και χαρτογραφήσεις της πόλης που κατέλιπαν οι περιηγητές ήδη από τον δέκατο έβδομο αιώνα και μας δείχνουν ότι η περιοχή ήταν χέρσοι αγροί. Ο χώρος αποτυπώθηκε ως «τετράγωνο 15» για πρώτη φορά το 1836, δύο χρόνια αφότου η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους. Έκτοτε ξεκινά όχι μόνο η σύνδεσή του με τον αστικό ιστό αλλά και η ραγδαία πολεοδομική του εξέλιξη.

Στα κτερίσματα που διασώθηκαν κατά τις εκσκαφές των θεμελίων του κεντρικού καταστήματος της Τράπεζας της Ελλάδος σε αρχαίους τάφους μεταξύ της λεωφόρου Πανεπιστημίου, Ομήρου και Εδουάρδου Λω, κεντρική θέση κατέχει μια εξαίσια δημιουργία του αθηναϊκού εργαστηρίου του ένατου αιώνα, ένας γεωμετρικός αμφορέας στον οποίο φυλασσόταν η τέφρα κάποιας γυναίκας της ελίτ κοινωνίας των Αθηνών.

Τα υπόλοιπα προϊόντα της επιχώριας ή, σπανιότερα, εισηγμένης κεραμικής χρονολογούνται από τον πέμπτο αιώνα π.Χ. έως τον πρώτο-δεύτερο αιώνα μ.Χ. και πρόκειται για κτερίσματα ή αντικείμενα συνδεόμενα με τις ταφικές τελετουργίες που επιτρέπουν να γίνει αντιληπτή η υψηλή αισθητική των Αθηναίων της εποχής: λήκυθοι διακοσμημένες με ανθέμια, με θαλλό κισσού, με έφιππες αμαζόνες, με σκηνές γυναικωνίτη και προετοιμασίας για τη επίσκεψη στον τάφο. Η συγγραφέας του τόμου αναγνώρισε τον Ζωγράφο της Μέγαιρας, τον Ζωγράφο του Αχιλλέως και τον Ζωγράφο του Beth Pelet. Όμως, δίπλα σε έργα όπως ο κρατήρας του Ζωγράφου των Αθηνών, στον οποίον εκτυλίσσονται σκηνές του γάμου του Διονύσου, υπάρχουν και τα ταπεινά κτερίσματα, αληθινά κομψοτεχνήματα, έργα πολύτιμα γι' αυτούς που έφυγαν από τη ζωή και τους συνόδευαν στο χωρίς επιστροφή, τελευταίο ταξίδι τους.

Λήκυθοι του εργαστηρίου του Ζωγράφου της Μέγαιρας
διακοσμημένες με φυτικά και γραμμικά μοτίβα.

Οι συνήθειες και οι πρακτικές για τη φροντίδα του νεκρού αποτελούν ένα μέρος του εθιμικού δικαίου που περνά από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά για χιλιάδες χρόνια. Ο πόνος της απώλειας του προσφιλούς προσώπου, η ελπίδα της μετά θάνατον ζωής και η λαχτάρα για αιώνια μνήμη αποτυπώνονται σε επιτύμβια σήματα και πλούσιες προσφορές αλλά και σε ταπεινούς τάφους που με μεγάλη φροντίδα οι οικείοι φροντίζουν, υπακούοντας σε ηθικούς κανόνες, αλλά και φοβούμενοι τη Νέμεση, αφού η μη πλήρωση των ταφικών υποχρεώσεων αποτελούσε ύβρη. Ο νεκρός συνοδευόταν από κτερίσματα: όπλα, κοσμήματα και νομίσματα, τρόφιμα και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, αγγεία και παιχνίδια, ομοιώματα επίπλων και ειδώλια προστατευτικού χαρακτήρα και πλήθος φθαρτών προσφορών που δεν σώζονται.

Το αρχαιότερο αγγείο που βρέθηκε κατά τη θεμελίωση του κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδος, ο γεωμετρικός αμφορέας, προϊόν αθηναϊκού εργαστηρίου του ένατου π.Χ. αιώνα, χρησιμοποιούνταν στα αθηναϊκά νεκροταφεία, αποκλειστικά ως τεφροδόχος γυναικείων ταφών και η καλλιτεχνική και κατασκευαστική του ποιότητα μάς δείχνει ότι απευθυνόταν σε εύπορες Αθηναίες.

Από τα υπόλοιπα αντικείμενα της συλλογής, που τα περισσότερα ανήκουν στους κλασικούς χρόνους, ξεχωρίζουν είκοσι ένα μυροδόχα αγγεία, κατασκευασμένα ειδικά για τη φύλαξη των πολύτιμων ελαίων που σχετίζονταν με τις ταφικές τελετουργίες.

Πεπλοφόρος κόρη και τμήματα ειδωλίων

Οι λήκυθοι κατά τον πέμπτο π.Χ. αιώνα αποτελούν το συχνότερο εύρημα στα ταφικά σύνολα των νεκροταφείων της Αττικής αλλά και όλων των περιοχών του ελλαδικού χώρου. Εννέα λήκυθοι που βρέθηκαν στις ανασκαφές της Τράπεζας προέρχονται από το παραγωγικό εργαστήριο του Ζωγράφου της Μέγαιρας, που έκανε εξαγωγές σε κάθε άκρη του τότε γνωστού ελληνικού κόσμου, ενώ ήταν ένας από τους τελευταίους που χρησιμοποίησαν τη μελανόμορφη τεχνική για να αποδώσει τα γραμμικά και τα φυτικά του μοτίβα, ανθέμια και κλαδιά καρποφόρων δέντρων, αλλά και μάχες με πρωταγωνίστριες τις Αμαζόνες.

Σε άλλες δύο ληκύθους απεικονίζεται η θεά Νίκη, αγαπητό θέμα της αττικής αγγειογραφίας, και μια δημοφιλής σκηνή γυναικωνίτη. Οι λευκές λήκυθοι είναι από τα πιο εκλεπτυσμένα αγγεία που κατασκευάστηκαν ποτέ στον αττικό Κεραμεικό. Η υψηλής ποιότητας τέχνη αποτελεί απόηχο της μεγάλης ζωγραφικής, τέχνης χαμένης για εμάς σήμερα. Η «υβριδική» λευκή λήκυθος της Τράπεζας της Ελλάδος αποτελεί έργο του εργαστηρίου του Ζωγράφου του Αχιλλέως, του σημαντικότερου ζωγράφου που εργάστηκε με αυτή την τεχνική. Ένα ακόμα σημαντικό αντικείμενο είναι ο εντυπωσιακός ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας, αγγείο συμποσίου, με τον νεαρό κισσοστεφανωμένο θεό Διόνυσο να νυμφεύεται την κόρη το βασιλιά Μίνωα, Αριάδνη. Ο φτερωτός θεός Έρωτας ανάμεσά τους κρατά τη γαμήλια προσφορά, το αλάβαστρο.

Τη συλλογή συμπληρώνουν κομψές πυξίδες, μέσα στις οποίες οι Αθηναίες φύλασσαν ψιμύθια και κοσμήματα, λύχνοι, απαραίτητοι για τη συνοδεία των νεκρών μέσα στους αιώνια σκοτεινούς τάφους, ένα πήλινο ειδώλιο γυναικείας μορφής και μια κεφαλή ειδωλίου νεαρού αγοριού, ίχνη που μας κληροδοτούν πολύτιμες μαρτυρίες για την αδιάλειπτη και εις το διηνεκές σχέση μας με την ιστορία, τα ήθη, τη ζωή, τη δημιουργία και τον θάνατο.

Οι λύχνοι ήταν απαραίτητοι συνοδοί των νεκρών
μέσα στους αιώνια σκοτεινούς τάφους.
Χρησιμοποιούνταν επίσης από τους επισκέπτες,
όταν έφταναν περί λύχνων αφάς στις αττικές νεκροπόλεις.

Από αριστερά: Ο ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας κοσμείται με τον ιερό γάμο του Διονύσου με τη Μαινάδα-Αριάδνη / Η "υβριδική" λευκή λήκυθος της συλλογής της Τράπεζας της Ελλάδος. Οι εκλεπτυσμένοι πολύχρωμες λήκυθοι λευκού βάθους αποτελούν τα κατεξοχήν αττικά αγγεία / Ο τεφροδόχος γεωμετρικός αμφορέας της τράπεζας της Ελλάδος.

Αργυρώ Μποζώνη

lifo.gr 

Οι τραπεζίτες που έγιναν πρωθυπουργοί στην Ελλάδα

Επτά διοικητικά στελέχη τραπεζών, της Εθνικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος, βρέθηκαν στο τιμόνι της χώρας σε διάφορες ιστορικές περιόδους

Ο «σούπερ» Μάριο, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ορκίστηκε πρωθυπουργός της Ιταλίας. Τη νέα ιταλική κυβέρνηση συνθέτουν 23 υπουργοί, εκ των οποίων οκτώ είναι μάνατζερ και τεχνοκράτες και 15 στελέχη των πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Αποτελεί έναν ακόμη διοικητικό στέλεχος τράπεζας που αναλαμβάνει τα καθήκοντα πρωθυπουργού χώρας της ΕΕ.

Επτά διοικητικά στελέχη τραπεζών, της Εθνικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος, βρέθηκαν στο τιμόνι της χώρας σε διάφορες ιστορικές περιόδους.

Συγκεκριμένα, πέντε διοικητές της Εθνικής Τράπεζας διετέλεσαν πρωθυπουργοί της χώρας. Αναλυτικότερα, στη διάρκεια των 180 και πλέον ετών ζωής της Εθνικής Τράπεζας από την τιμόνι της Τράπεζας πέρασαν 28 διοικητές και 4 διευθύνοντες σύμβουλοι, καθώς από το 2004 τροποποιήθηκε το καταστατικό της τράπεζας και η θέση του διοικητή αντικαταστάθηκε από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου.

Πέντε από τους διοικητές τη Εθνικής Τράπεζας και συγκεκριμένα οι Αλέξανδρος Θρ. Ζαΐμης, Δημήτριος E. Μάξιμος, Αλέξανδρος Ν. Διομήδης, Αλέξανδρος Γ. Κοριζής και Ιωάννης Π. Παρασκευόπουλος διετέλεσαν στη διάρκεια της ζωής τους πρωθυπουργοί της χώρας και ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας (Αλέξανδρος Ζαΐμης).

Διοικητές της Εθνικής Τράπεζας διετέλεσαν, επίσης, σημαντικές προσωπικότητες της ελληνικής κοινωνίας που υπήρξαν πρόεδροι της Βουλής, υπουργοί, πολιτικοί, οικονομολόγοι, νομομαθείς, καθηγητές πανεπιστημίου κ.λπ.

Από την Τράπεζα της Ελλάδος το τιμόνι της χώρας ανέλαβαν οι διοικητές Ξενοφών Ζολώτας και Λουκάς Παπαδήμος

Ο Λουκάς Παπαδήμος διετέλεσε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (1994-2002), αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (2002-2010) και πρωθυπουργός της Ελλάδας (2011-2012). Στις 10 Νοεμβρίου 2011 το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών (Παπανδρέου, Σαμαράς, Καρατζαφέρης) αποφάσισε να του αναθέσει την πρωθυπουργία της χώρας για την υλοποίηση των αποφάσεων της 26ης Οκτωβρίου και την εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής που συνδέεται με αυτές. Ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 11 Νοεμβρίου 2011 και η κυβέρνησή του, η οποία έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή στις 16 Νοεμβρίου, είχε 35 στελέχη του ΠΑΣΟΚ, 6 της ΝΔ και 4 του ΛΑΟΣ.

Ο Ξενοφών Ζολώτας, διοικητής της ΤτΕ για 19 χρόνια σε τρείς διαφορετικές περιόδους, ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 23 Νοεμβρίου 1989 στην Οικουμενική κυβέρνηση που συγκρότησαν Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμός, μετά τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου και την αποτυχία της Νέας Δημοκρατίας να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Παραιτήθηκε στις 11 Απριλίου 1990, μετά την προκήρυξη νέων εκλογών για τις 8 Απριλίου.

emea